Qərbi Azərbaycan məsələsi: Petrosyandan sonra Paşinyan da etiraf etdi

Politoloq Qabil Hüseynli Teleqraf.com-un suallarını cavablandırıb.

Onunla müsahibəni təqdim edirik.

– Ermənistan Baş naziri Nikol Paşinyan açıq şəkildə söylədi ki, Azərbaycana ərazi iddia etsələr, Qafanı da (Zəngəzur) itirə bilərlər. Ermənistan rəhbərinin bu açıqlamasını necə şərh etmək olar?

– Zənnimcə, Nikol Paşinyan yüz ölçüb, bir biçir, Azərbaycanla münasibətlər və sülhyaratma prosesinə diqqətlə yanaşır. Yəqin yaxşı başa düşür ki, indi “Ermənistan” ərazilər vaxtilə Azərbaycana məxsus olub və orada azərbaycanlılar yaşayıb. Söhbət Qərbi Azərbaycandan gedir. Bunu Ermənistanın birinci prezidenti Levon Ter-Petrosyanın çıxışında da eşitmişəm. Ermənilər həmin ərazilərdə dövlətin necə yarandığını, bununla bağlı sovet dönəmi və ondan əvvəl imzalanmış sənədləri yaxşı bilirlər.

Türkiyə Prezidenti Rəcəb Tayyib Ərdoğan öz müraciətində sülh müqaviləsinin imzalanması prosesinin sürətləndirilməsini istədi. Türkiyə lideri bildirdi ki, indiki məqam sülh üçün göydəndüşmə fürsət və imkanlar yaradır, əgər bu fürsətlərdən istifadə edilməsə, sazişin imzalanması uzana, bu da sülhü istəməyən qüvvələrin bölgəyə müdaxiləsinə, bu fonda da prosesin pozulmasına gətirib çıxara bilər. Nikol Paşinyan ayıq adamdır, yaxşı başa düşür ki, sülh prosesinin pozulması Ermənistan üçün pis nəticələr yaradacaq. Paşinyan bunları nəzərə alaraq, erməniləri başa salmağa çalışır ki, sülhdən başqa çıxış yolu yoxdur.

– Həm Bakı, həm Ankara, həm də İrəvandan verilən açıqlamalardan belə təəssürat yaranır ki, sülh prosesinə müdaxilə etmək istəyən qüvvələr var, sülh sazişinin imzalanmasının sürətləndirilməsi ilə bağlı çağırışlar da bundan irəli gəlir. Sizcə, bu pozucu qüvvələr kimlərdir?

– İlk növbədə Rusiyanın adını çəkərdim. Rusiya Cənubi Qafqazda qalmaq üçün müxtəlif oyunlara gedir ki, hər iki ölkəni öz təsir dairəsində saxlasın. Məsələn, Gürcüstanda da vəziyyət gərginləşib. Bu prosesdə də Rusiyanın əlinin olduğuna şübhə etmirəm. Çünki Bidzina İvanişvili Rusiyanın adamıdır.

Fransa da bölgədə baş verənlərə münasibətlərdə nə tərəfsizliyini, nə də obyektivliyini qoruya bilir. Paris separatçılara dəstək verməklə yanaşı, sülh prosesini əngəlləmək üçün bəyanatlar verir və bunun qarşısını almaq üçün müxtəlif bəhanələr axtarır.

Həmçinin hesab edirəm ki, sülh müqaviləsi imzalansa, Ermənistan daxilindəki revanşistlərin Nikol Paşinyana hücumları da səngiyəcək. Bu, həm də Paşinyana hakimiyyətini gücləndirmək üçün zəmin yaradacaq. Nikol Paşinyan sülh müqaviləsinin gücünü yaxşı başa düşür. Artıq bu istiqamətdə hər iki tərəfdən müsbət addımlar atılır. Hətta Bakı və İrəvan o qədər optimistdir ki, noyabradək sülh müqaviləsinin imzalanacağı barədə bəyanatlar verir.

– Ermənistanın sabiq prezidenti, hərbi cinayətkar Serj Sərkisyan bildirir ki, hakimiyyət dəyişikliyi üçün hər şeyə hazırdırlar. Revanşistlərin hakimiyyəti dəyişdirə biləcək qədər gücləri varmı?

– Zənn etmirəm. Revanşistlər Ermənistan cəmiyyətini öz tərəflərinə çəkə bilmirlər. Öz tərəflərinə çəkdikləri separatçılar da qətiyyətli mövqe tutmurlar. Üstəgəl, vaxtilə hakimiyyətdə olmuş bu şəxslərin Ermənistana vurduqları zərər göz qabağındadır. Paşinyanın isə cəmiyyətə cəlbedici görünən sosial-iqtisadi layihələri var. İndi bura imzalanacaq sülh müqaviləsinin gətirəcəyi qazancları da əlavə etsək, revanşistlərin heç bir şansı qalmır. Videogörüntülərdən də məlum olur ki, Ermənistanın ən müxtəlif şəhər və kəndlərinə gedən revanşistləri yerli əhali isti qarşılamır, əksinə, qəzəblə qarşılanırlar. Hətta qadınlar onları əllərində qazanlarla qovurlar. Açıq şəkildə Paşinyanı müdafiə etdiklərini söyləyirlər.

Hazırda Nikol Paşinyanın ölkə daxilində elektoral bazası 60 faizdən çoxdur. Bəlkə də son etirazlar fonunda daha yüksəkdir. Çünki Paşinyan ölkəni çapıb-talayan cinayətkarları zərərsizləşdirib, müəyyən qədər əhaliyə nəfəs almağa imkan yaradıb.

Qənaətimə görə, Paşinyanı küçə etirazları ilə devirmək, sui-qəsd yolu ilə aradan götürmək mümkün deyil. Çünki Paşinyanı Avropada Birliyindən “müşahidə missiyası” adı altında göndərilmiş keçmiş hərbçi və kəşfiyyatçılardan ibarət böyük bir missiya qoruyur. ABŞ-nin da bu yöndə gördüyü tədbirlər var. Belə bir durumda sui-qəsd təşkil etmək çox çətindir. Nikol bundan sonra ölkədə prezident idarəetmə sistemini tətbiq etmək fikrindədir. Bundan sonra bütün ipləri bir əldə saxlayacaq.

– Revanşist hərəkata rəhbərlik edən keşiş Baqrat Qalstanyan mayın 26-da keçiriləcək “izdihamlı mitinq”də və bundan sonra hakimiyyətə qarşı sərt addımlar atacaqlarının anonsunu verib. Ermənistan hökumətinin mətbu orqanları da, revanşistlərin təxribat törədə biləcəkləri barədə xəbərdarlıq edib. Söhbət nə kimi təxribatlardan gedir, Paşinyan belə bir gəlişməyə hazırdırmı?

– Məncə, hazırlıqlıdır. Hansısa təxribata əl ata bilərlər, amma bu, heç nəyi dəyişdirməyəcək. Xüsusən də bu cəhdlər cəmiyyətdə heç bir nüfuzları qalmayan qüvvələrdən gələcəksə… Digər yandan, hakimiyyəti təxribatla, sui-qəsdlə, hansısa avatürist addımlarla ələ keçirmək dövrü çoxdan arxada qalıb. Bu başıboş keşiş heç nə edə bilməyəcək, axırda təxribatçı fəaliyyətlərinə görə tutub həbsə atacaqlar, bundan sonra özü də rahatlaşacaq. Paşinyan artıq prosesləri səngidə bilib, bir az sonra tam yatırılacaq.